Zadaniem zarówno inspektora ochrony danych, jak i audytora wewnętrznego jest wspieranie kierownika jednostki sektora finansów publicznych w zgodnej z prawem realizacji celów i zadań tej jednostki. Dlatego działania audytorów wewnętrznych i inspektorów ochrony danych powinny być komplementarne.
Działający w jednostkach sektora finansów publicznych inspektor ochrony danych (IOD) i audytor wewnętrzny to dwie ważne osoby wspierające kierownictwo jednostki w zgodnej z prawem realizacji jej celów i zadań. Obie są niezależne w wykonywaniu swoich obowiązków, które niekiedy są zbieżne. Dlatego tak ważne jest, by właściwie rozumieć ich rolę i odpowiednio ułożyć wzajemne relacje.
Niezależność
Od 25 maja 2018 r., tj. od dnia rozpoczęcia stosowania ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO), jednostki sektora publicznego są zobowiązane do wyznaczenia inspektora ochrony danych.
Obowiązkiem kierownika jednostki jest zapewnienie IOD nie tylko odpowiedniego wsparcia w wypełnianiu zadań. Ma on także zapewnić mu warunki niezbędne do niezależnego i skutecznego ich wykonywania, do których należą:
- bezpośrednia podległość kierownikowi jednostki,
- udział we wszystkich sprawach związanych z ochroną danych osobowych,
- nieotrzymywanie instrukcji dotyczących wykonywania zadań,
- brak możliwości odwołania lub ukarania za wypełnianie przez IOD jego zadań,
- nieotrzymywanie innych zadań i obowiązków, które mogłyby powodować konflikt interesów.
Jednocześnie w jednostkach sektora finansów publicznych, w których prowadzony jest audyt wewnętrzny, funkcjonuje audytor wewnętrzny dokonujący systematycznej oceny kontroli zarządczej, obejmując zasięgiem swojego działania wszystkie obszary jednostki.
Także jemu, zgodnie z art. 282 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, kierownik jednostki musi zapewnić warunki niezbędne do niezależnego, obiektywnego i efektywnego prowadzenia audytu wewnętrznego, w tym organizacyjnej odrębności komórki audytu wewnętrznego oraz ciągłości prowadzenia audytu wewnętrznego w jednostce.
Jako warunki niezależności audytora wewnętrznego powołana ustawa wskazuje:
- bezpośrednią podległość kierownika komórki audytu wewnętrznego kierownikowi jednostki,
- ochronę stosunku pracy poprzez konieczność uzyskania zgody właściwego komitetu audytu na rozwiązanie stosunku pracy lub zmianę warunków płacy i pracy kierownika komórki audytu wewnętrznego ministerstwa oraz jednostki w dziale,
- prawo wstępu do pomieszczeń jednostki oraz wglądu do wszelkich dokumentów, informacji i danych oraz do innych materiałów związanych z funkcjonowaniem jednostki, w tym utrwalonych na elektronicznych nośnikach danych, jak również do sporządzania ich kopii, odpisów, wyciągów, zestawień lub wydruków, z zachowaniem przepisów o tajemnicy ustawowo chronionej,
- zobowiązanie pracowników jednostki do udzielania informacji i wyjaśnień, a także sporządzania i potwierdzania kopii, odpisów, wyciągów lub zestawień niezbędnych do realizacji audytu.
Dodatkowo, zgodnie ze standardami audytu wewnętrznego dla jednostek sektora finansów publicznych, określonymi w Komunikacie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 12 grudnia 2016 r. w sprawie standardów audytu wewnętrznego dla jednostek sektora finansów publicznych (plik pdf, 411 KB), audytor wewnętrzny nie powinien być narażony na jakiekolwiek próby ingerowania w zakres realizowanego audytu, wpływania na sposób wykonywania pracy i informowania o jej wynikach. Jednocześnie audytor powinien unikać konfliktu interesów.
Współpraca jest niezbędna
Obowiązkiem każdej jednostki sektora publicznego jako administratora danych jest czuwanie nad zgodnym z prawem przetwarzaniem danych osobowych i właściwą organizacją bezpieczeństwa informacji. W osiągnięciu tego celu jednostka powinna korzystać zarówno z pomocy audytorów, jak i inspektorów ochrony danych.
Biorąc pod uwagę charakter zadań realizowanych w jednostce przez IOD i audytora wewnętrznego oraz w celu zapewnienia ich niezależności, Ministerstwo Finansów i Prezes UODO wypracowali zasady współpracy dotyczące audytu wewnętrznego w obszarze ochrony danych osobowych.
Zarówno IOD, jak i audytor wewnętrzny wspierają kierownika jednostki sektora finansów publicznych w realizacji jej celów i zadań. Do zadań IOD należy m.in. monitorowanie zgodności przetwarzania danych osobowych z obowiązującymi przepisami prawa. Natomiast zadaniami audytora wewnętrznego są m.in. ocena zgodności działalności jednostki z przepisami prawa (a zatem również przepisami prawa o ochronie danych osobowych) oraz procedurami wewnętrznymi, a także skuteczności i efektywności działania, ochrony zasobów oraz zarządzania ryzykiem.
W związku z tym działania audytorów wewnętrznych i inspektorów ochrony danych powinny być komplementarne.
Wymiana informacji i poszanowanie niezależności
W celu wsparcia prawidłowego funkcjonowania jednostki powinni oni wymieniać informacje i dokumenty niezbędne dla prawidłowej realizacji swoich zadań. Zarówno inspektorzy ochrony danych, jak i audytorzy podlegają bezpośrednio kierownikowi jednostki. Ich praca może podlegać jego kontroli, w tym tej zleconej podmiotom wewnętrznym lub zewnętrznym.
Zarówno w przypadku audytora wewnętrznego, jak i inspektora ochrony danych kluczową rolę odgrywa niezależność w realizowaniu zadań. Stąd audytorzy i inspektorzy muszą w swojej pracy uwzględniać wzajemną niezależność i nie wpływać na jej ograniczanie.
Ostateczna decyzja należy do kierownika jednostki
Sposób przeprowadzania audytu wewnętrznego został określony w przepisach rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 września 2015 r. w sprawie audytu wewnętrznego oraz informacji o pracy i wynikach tego audytu. W przypadku gdy audyt obejmuje zadania realizowane przez IOD, audytor wewnętrzny powinien odnosić się do badanego obszaru, nie formułując wniosków dotyczących bezpośrednich działań IOD. W tym zakresie ostateczne decyzje podejmuje kierownik jednostki. Jeżeli IOD nie zgadza się ze stanowiskiem kierownika jednostki sektora finansów publicznych, powinien mieć możliwość przedstawienia swojego stanowiska, które powinno zostać uzasadnione i udokumentowane. Materiał ten może być przydatny w celach dowodowych w przypadkach oceny prawidłowości wykonywania funkcji IOD w kontekście jego odpowiedzialności na gruncie przepisów prawa pracy lub Kodeksu cywilnego (odpowiedzialności kontraktowej) przez właściwe organy.
Inspektor ochrony danych i audytor wewnętrzny posiadają gwarancje niezależności kształtujące ich status. Każdy z nich działa też w celu zapewnienia zgodności działań jednostki sektora finansów publicznych z prawem. Dlatego w osiągnięciu tego celu potrzebna jest ich efektywna współpraca oraz wzajemne wspieranie się w tym zakresie wiedzą i doświadczeniem.
