Krzysztof Koślicki: 3xP to duży projekt Ministerstwa Finansów. Podatki mają być proste, przejrzyste i przyjazne. Jak idzie realizacja tego zamierzenia? Prawo podatkowe może być lepsze?
Filip Świtała: Staramy się. Z tego m.in. powodu ogłosiliśmy właśnie rozpoczęcie konsultacji dotyczących nowych przepisów. Chcemy także wydać objaśnienia. Do tej pory nigdy czegoś takiego nie było. Wydajemy objaśnienia na niespotykaną dotąd skalę. Chcemy objąć nimi wszystkie istotne zagadnienia podatkowe, które wynikają z uchwalonych właśnie ustaw. Wydamy objaśnienia do zagadnień podatkowych dotyczących 5-proc. stawki podatkowej IP BOX, nowych zasad poboru podatku u źródła (tzw. withholding tax), raportowania schematów podatkowych (tzw. MDR), podatku „od wyjścia" (tzw. exit tax), cen transferowych czy wykorzystywania samochodów osobowych w działalności gospodarczej. Ponadto dla podatników PIT przygotujemy przejrzyste i proste objaśnienia na temat stosowania ulgi termomdernizacyjnej. Istotnym elementem ulepszania prawa podatkowego jest udział organizacji biznesowych, profesjonalnych i gospodarczych przy przygotowywaniu tych objaśnień. Weźmiemy pod uwagę zgłaszane przez te organizacje kwestie praktyczne i problemy i przedstawimy ich rozwiązanie. Przejrzyste i praktyczne objaśnienia zmniejszają po stronie przedsiębiorców koszty tzw. tax compliance czyli przestrzegania prawa podatkowego. Chcemy żeby w ramach programy 3xP zmniejszyć obciążenia poprzez eliminację wątpliwości co do stosowania prawa.
Nowe przepisy wejdą w życie 1 stycznia 2019 r. Czy te objaśnienia nie powinny być jednak wydane wcześniej?
Nie uda nam się przygotować objaśnień do tego dnia. Z pewnością będą jednak gotowe w pierwszych miesiącach przyszłego roku. Chciałbym, żeby te dokumenty były istotną pomocą dla podatników, tak żeby mogli z nich korzystać, prowadząc uczciwy biznes. Dawałyby one pewność w zakresie stosowania prawa. Podatnik będzie wiedział, czy podejmując takie, albo inne działanie, będzie miał określone obowiązki podatkowe. Objaśnienia z pewnością dadzą znacząco większy niż dotychczas poziom pewności w stosowaniu prawa podatkowego. Jest to potwierdzenie naszego planu 3xP. Proszę też pamiętać, że dotychczas podatnicy mogli polegać na uzasadnieniu projektów ustaw, które zawierały pewne wyjaśnienia, ale nie dawały podatnikom ochrony wynikającej z zastosowania się do objaśnień.
Do których przepisów w pierwszej kolejności zostaną wydane objaśnienia?
Mamy przygotowany szczegółowy harmonogram prac. Chcemy zacząć oczywiście od tych najpilniejszych. Pierwsze objaśnienia będą dotyczyły raportowania schematów podatkowych.
Jak jednak skłonić podatników, by wierzyli objaśnieniom? W ostatnim czasie zaczyna być widoczny spadek zainteresowania chociażby interpretacjami podatkowymi wydawanymi przez Krajową Informację Skarbową. Zdaniem ekspertów, podatnicy przestali wierzyć w ich ochronną moc. Czy uwierzą objaśnieniom?
Liczba wydawanym interpretacji indywidualnych maleje. Jest to spowodowane przede wszystkim zasadą niewydawania interpretacji indywidualnych w sprawach, gdzie istnieje uzasadnione przypuszczenie unikania opodatkowania. Istotne jest też samo istnienie w systemie prawa klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania. Do niedawna interpretacje indywidualne były wykorzystywane jako swego rodzaju polisa ubezpieczająca transakcje, które nie miały prawdziwej treści ekonomicznej. Jednak nie zgadzam się z twierdzeniem, że podatnicy przestali polegać na interpretacjach. Uzyskane w dobrej wierze interpretacje indywidualne chronią podatników. Natomiast objaśnienia mają za zadanie wyeliminowanie wątpliwości, które zawsze pojawiają się przy wprowadzaniu nowych przepisów. Warto też zaznaczyć, że interpretacje i objaśnienia będą zawsze potrzebne, gdyż nie da się całkowicie wyeliminować przepisów o charakterze ogólnym. Nie wszystko może być uregulowane kazuistycznie, co każdego szczegółu w przepisach ustawowych. Nie da się też przewidzieć każdej sytuacji gospodarczej i określić jej skutki podatkowe w ustawach. Stąd też potrzeba interpretowania prawa. Prostota to jednak nie tyle zwięzłość, ile łatwość w stosowaniu. Proste przepisy to nie zawsze przepisy ogólne i zajmujące „mało miejsca", lecz rozstrzygające jednoznacznie wątpliwości lub dające do tego podstawę. Wprowadzając instytucję objaśnień podatkowych, liczymy, że podatnicy nie będą już musieli składać wielu wniosków o interpretacje indywidualne. Poza tym będziemy wydawać znacznie więcej interpretacji ogólnych. Oczywiście, i to chcę podkreślić, interpretacje indywidualne zostaną. Uczciwy podatnik, który będzie chciał zapytać o rozliczenia podatkowe, z pewnością dostanie rzetelną odpowiedź. Będziemy jednak eliminować takie sytuacje, w których jedynym motywem będzie optymalizacja rozliczeń podatkowych. Nie może być tak, że przedsiębiorca podejmuje jakieś czynności tylko po to, aby nie zapłacić jakiegoś podatku.
Czy dlatego właśnie od stycznia całkowicie zmieniają się zasady zaliczania do kosztów podatkowych wydatków związanych z korzystaniem w biznesie z samochodów?
W żadnym razie. Zmieniając przepisy w tym zakresie chcieliśmy wyeliminować wątpliwości i uprościć proces rozliczeń dla mikrofirm. Do tej pory przedsiębiorcy mogli zaliczać do kosztów podatkowych wszystkie wydatki związane z samochodem, ale wymagało to prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu. W praktyce rzadko jednak te pojazdy były wykorzystywane w stu procentach dla potrzeb biznesu, a prowadzenie ewidencji pochłania czas. My wprowadziliśmy ryczałtowe 75-proc. odliczenie kosztów bez konieczności prowadzenia ewidencji. To jest uproszczenie i wygoda. Jeśli ktoś wykorzystuje samochód bardziej intensywnie do działalności gospodarczej niż te 75 proc., to dalej może prowadzić ewidencję i odliczać 100 proc. To też jest realizacja zasady 3xP.
Przejdźmy teraz do zmian w podatku od towarów i usług. Przygotowujecie Państwo nową matrycę stawek VAT. To też 3xP?
Tak, stawki VAT i ich stosowanie zostaną uporządkowane. Matryca wprowadzi szereg uproszczeń. Będziemy się starali, żeby zaczęła obowiązywać w 2020 roku. Po pierwsze zlikwidujemy niedorzeczności dotyczące klasyfikacji towarów. Odejdziemy od klasyfikacji szczegółowej na rzecz bardziej ogólnej. To też uproszczenie w ramach 3xP. Połączymy wiele kategorii towarów, które do tej pory funkcjonowały w wielu podgrupach, chociaż tak naprawdę w potocznym rozumieniu były tym samym. Dobrym przykładem może być tutaj pieczywo i owoce. Nie ma sensu, by sztucznie dzielić te kategorie. Dzięki nowej matrycy wiele produktów będzie tańsze np. chleb tostowy. Uproszczenie systemu stawek będzie stanowić ułatwienie w prowadzeniu działalności gospodarczej, ale my na tym nie poprzestajemy. Chcemy wprowadzić instrument, który zapewni przede wszystkim podatnikom (ale również organom podatkowym) pewność co do stosowania stawki na towary i usługi. To tzw. Wiążąca Informacja Stawkową (WIS)– instrument dający podatnikom i organom podatkowym większą pewność co do prawidłowości stosowania przepisów VAT. Podatnik będzie występował o WIS opisując swój towar albo usługę, natomiast organ dokona odpowiedniej klasyfikacji towaru albo usługi do CN lub PKWiU. W zależności od klasyfikacji określi prawidłową stawkę. Co ważne, WIS będą mogli się posługiwać nie tylko adresaci decyzji. Jeżeli przykładowo wytwórca danego produktu otrzyma WIS dla swojego produktu, to nie tylko on będzie miał pewność co do właściwej stawki, ale również jego kontrahenci i inne osoby, które powołają się na WIS. W tym celu planujemy stworzenie odpowiedniej bazy, która będzie zawierać wszystkie wydane WIS (po usunięciu danych wrażliwych).
Niektóre towary jednak zdrożeją.
Tak. Droższe będą raczej towary z górnej półki.
Ośmiorniczki?
Ośmiorniczki – tak, ale też inne owoce morza i kawior sprowadzane z odległych miejsc. Stanieje jednak np. owoce cytrusowe. Stawka VAT będzie niższa. Niżej opodatkowane będą też artykuły higieniczne.
Przejdźmy teraz do projektu nowej ordynacji podatkowej. Ostatnio jakby o nim ciszej.
Prace związane z nową ordynacją podatkową są już na finiszu. Mam nadzieję, że rządowi uda się przyjąć projekt już na początku 2019 r. Potem rozpoczną się już prace parlamentarne. Licząc objętość ustawy stronach, to w projekcie nowej ordynacji jest ich nieznacznie więcej, ale wynika to z wprowadzenia ok. 20 nowych rozwiązań korzystnych dla podatników. Przepisy są też zdecydowanie bardziej przyjazne, nawet w samej lekturze. Artykuły są krótsze i bardzie czytelne. Także nową ordynacją podatkową chcemy realizować projekt 3xP. Relacje między podatnikami a organami podatkowymi mają szansę zostać ulepszone. Powiedziałbym, że nowa ordynacja to pewnego rodzaju ewolucja. Nie rezygnujemy z niektórych rozwiązań, bo wiele kwestii konstrukcyjnych – jak chociażby zasady dotyczące przedawnienia, czy powstawania zobowiązań – musi zostać. Zostaną one jednak istotnie zmienione wprowadzając większe ułatwienia dla podatników, na przykład przedłużenie terminu wniesienia odwołania od decyzji z 14 do 30 dni czy wykluczenie przedłużania przedawnienia za pomocą nadużywania możliwości przerywania lub zawieszania jego biegu.
Co zatem zmieni się w zakresie przedawnienia?
Przede wszystkim zmieni się okres przedawnienia. Teraz hipotetycznie w skrajnym przypadku zobowiązanie podatkowe może się nigdy nie przedawnić. Na przykład poprzez przerywanie biegu przedawnienia przez wszczynanie czynności egzekucyjnych lub zawieszenia jego biegu przez wszczęcie postępowania karnego-skarbowego. Nowa ordynacja zakłada, że zasadniczo będzie pięć lat na wymiar podatku i pięć na jego pobór. Znacząco uprości to procedurę, ale także postawi podatnika na lepszej pozycji, wprowadzając limity co do przedłużania terminu przedawnienia.
Będzie też rzecznik praw podatnika. Nie obawia się Pan jednak o jego niezależność, skoro będzie go wybierał minister finansów?
Myślę, że instytucja rzecznika podatników jest potrzebna. Nie obawiam się jednak o jego niezależność. Obecnie minister powołuje też komisję do spraw doradztwa podatkowego. Można więc argumentować, że minister ma istotny wpływ na to, kto zostanie doradcą podatkowym. W rzeczywistości takiego wpływu nie ma. Są procedury egzaminacyjne i niezależni członkowie komisji, którzy decydują czy kandydat spełnia wymogi. Jeśli chodzi o rzecznika, podkreślę, że rola ministra skończy się na etapie wyboru. Rzecznik będzie też powoływany na jedną kadencję i nie będzie można go odwołać. Nie będzie zatem miał interesu, aby starać się o ponowny wybór. Raczej przeciwnie będzie miał motywację, aby przyczynić się do polepszenia stanowienia i stosowania prawa podatkowego. Poza tym w projekcie ustawy o rzeczniku przewidziane są dość surowe wymogi dotyczące kwalifikacji profesjonalnych rzecznika oraz szereg instrumentów, które umożliwiają mu sprawne funkcjonowanie. Zatem to raczej rzecznik będzie miał wpływ na stosowanie i stanowienie dobrego prawa podatkowego.
W ostatnim czasie pojawiła się kwestia wydawania paragonów fiskalnych wynikająca z przedstawienia do konsultacji rozporządzenia o kasach fiskalnych.
Projektowane rozporządzenie przygotowywane jest na ewentualność uchwalenia ustawy o kasach online. Obecnie od parlamentu zależy dalszy przebieg prac legislacyjnych nad projektem ustawy, w tym także określenie daty wejścia w życie nowych przepisów (projekt ustawy jest przed drugim czytaniem w Sejmie). Projekt rozporządzenia jest w trakcie konsultacji i nie należy go traktować jako ostatecznej treści przyszłych przepisów. Jesteśmy otwarci na argumenty i dyskusję co do projektowanych rozwiązań. Ponadto termin wejścia w życie rozporządzenia jest zależny od daty wejścia w życie przepisów ustawy i będzie uwzględniał odpowiednie terminy pozwalające na dostosowanie się do nowych rozwiązań.
Rozmawiał: Krzysztof Koślicki