Nowe obowiązki w zakresie należytej staranności w łańcuchu dostaw spoczywające na unijnych importerach cyny, tantalu i wolframu, ich rud oraz złota.

1 stycznia 2021 r. wchodzą w życie nowe obowiązki w zakresie należytej staranności w łańcuchu dostaw, spoczywające na unijnych importerach cyny, tantalu i wolframu, ich rud oraz złota pochodzących z obszarów dotkniętych konfliktami i obszarów wysokiego ryzyka. Obowiązki te ustanowione zostały rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2017/821 z dnia 17 maja 2017 r.
W Polsce funkcję organu odpowiedzialnego za zapewnienie skutecznego i jednolitego wdrożenia przedmiotowego rozporządzenia oraz prowadzenie kontroli ex post wobec importerów na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej pełni Szef Krajowej Administracji Skarbowej.
Regulacje zawarte w powyższym rozporządzeniu mają na celu zagwarantowanie, że minerały i metale z tzw. grupy „3TG" ( Tin, Tantalum, Tungsten, Gold), wjeżdżające do UE, nie będą finansować konfliktów ani nie będą skutkować naruszeniami praw człowieka. Minerały te, należą do najcenniejszych a branża wydobywcza tych minerałów, wnosi znaczący wkład w rozwój gospodarczy na świecie (dotyczy to np. przemysłu elektronicznego, lotniczego, motoryzacyjnego czy jubilerskiego). W związku z tym należy zachęcić przedsiębiorców do odpowiedzialnego pozyskiwania minerałów, co – z założenia – powinno przyczynić się to odcięcia grup przestępczych od źródła dochodów związanego z tymi minerałami i utrudnić im kontynuację działalności oraz pomóc w zagwarantowaniu pokoju, rozwoju i stabilności na świecie. Unijni importerzy „3TG" będą mieć obowiązek zagwarantowania, by wszystkie importowane przez nich minerały i metale (określone w załączniku nr I do ww. rozporządzenia) pochodziły z odpowiedzialnych źródeł oraz obszarów niekonfliktowych.

Mimo tego, że termin wdrożenia rozporządzenia jest odległy, już teraz zachęca się zainteresowane przedsiębiorstwa, które podlegają pod wymogi w zakresie należytej staranności w łańcuchu dostaw, aby dokonały samooceny swoich procesów biznesowych przy przepływie towarów „3TG" pod kątem spełnienia określonych wymogów tak, aby były gotowe do wdrożenia nowych przepisów, tj. 1 stycznia 2021 r.

Wyjaśniając termin „należyta staranność w łańcuchu dostaw" (w kontekście niniejszego rozporządzenia) należy wskazać, że jest to ciągły, proaktywny i reaktywny proces, w którym podmioty gospodarcze monitorują swoje zakupy i sprzedaż oraz zarządzają nimi w celu zapewnienia, aby nie przyczyniały się one do konfliktów ani do ich negatywnych skutków. Wdrożenie procesu należytej staranności może pomóc przedsiębiorcom i ich partnerom biznesowym, w zapewnieniu przestrzegania przepisów prawa międzynarodowego i krajowego, w tym regulujących handel minerałami oraz sankcji ONZ. Odbywa się to z wykorzystaniem analizy ryzyka, w procesach biznesowych zachodzących we wnętrzu danej organizacji oraz w jej otoczeniu zewnętrznym. Zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie, oznacza systematyczne rozpoznanie oraz wprowadzenie wszelkich środków niezbędnych, aby ograniczyć możliwość jego wystąpienia.  Obejmuje takie działania, jak zbieranie danych i informacji, analizę i ocenę ryzyka, zalecenia i podejmowanie działań, a także regularne monitorowanie i przegląd tego procesu oraz jego wyników w oparciu o międzynarodowe, unijne i krajowe źródła i strategie biznesowe. W sposób szczególny, należyta staranność powinna być zachowana przez przedsiębiorców uczestniczących w globalnych łańcuchach dostaw, przez które „przepływają" strumienie towarowe minerałów pozyskiwanych w regionie Wielkich Jezior (Demokratyczna Republika Konga, Republika Konga, Burundi, Kenia, Republika Środkowoafrykańska) oraz w Kolumbii.
Przedsiębiorcy, którzy podlegają pod wymogi wspomnianego rozporządzenia powinni spełnić międzynarodowe normy odpowiedzialnego pozyskiwania minerałów, które określone zostały przez OECD w „Wytycznych OECD dotyczących należytej staranności w zakresie odpowiedzialnych łańcuchów dostaw minerałów z obszarów dotkniętych konfliktami i obszarów wysokiego ryzyka" (wydanie drugie 2013 r.). Ponadto, Komisja Europejska, aby zapewnić podmiotom gospodarczym jasność i pewność oraz spójność stosowanych przez nie działań, na rzecz wysiłków w budowaniu należytej staranności, przygotowała „Niewiążące wytyczne dotyczące identyfikacji obszarów dotkniętych konfliktami i obszarów wysokiego ryzyka oraz innych czynników ryzyka w łańcuchu dostaw na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017 /821", które zostały opublikowane w dniu 10.08.2018 r. w zaleceniu nr 2018/1149.

Podkreślić także należy, że UE nie jest odosobniona w upowszechnianiu działań na rzecz odpowiedzialnego pozyskiwania omawianych minerałów i metali, a uregulowane rozwiązania prawne są zgodne z kierunkami w przyjętej w Stanach Zjednoczonych ustawie o minerałach z regionów ogarniętych konfliktami, tj. sekcji 1502 ustawy  Dodd-Frank Wall Street Reform and Consumer Protection Act" z 2010 r. Przepisy te dotyczą tych samej grupy towarowej, tj. „3TG".

Komisja Europejska wzywa także do składania ofert przetargowych (przez osoby fizyczne lub prawne oraz organizacje międzynarodowe) na zawarcie umowy ramowej w sprawie świadczenie usług dla Komisji przy ocenie przyszłych wniosków o uznanie opracowanych i nadzorowanych przez właścicieli systemów należytej staranności w łańcuchu dostaw, które mają zostać uznane przez Komisję. 

Termin przesyłania zgłoszeń upływa 4.10.2018 r. Wszystkie istotne materiały można znaleźć na stronie.

Osobą wyznaczoną w Departamencie Ceł Ministerstwa Finansów do kontaktów w sprawie wdrożenia w Polsce ww. rozporządzenia jest Pani Marzena Walczak (email: marzena.walczak@mf.gov.pl, tel. 22 694 43 18).