Narodowa Loteria Paragonowa to akcja edukacyjna Ministerstwa Finansów, która rozpoczęła się 1 października 2015 roku. W ramach 1. edycji trwała 12 miesięcy. Decyzją ministra finansów została przedłużona o kolejnych 6 miesięcy. Możliwość rejestrowania paragonów w loterii ostatecznie zakończyła się 31 marca, zaś wręczenie ostatnich nagród – Opla Astra i Opla Insignia – nastąpiło w maju 2017 roku.
Loteria miała na celu uświadomienie Polakom, jak dużą rolę pełnią w uczciwym obrocie gospodarczym i pokazanie, że branie paragonu to wspieranie uczciwych przedsiębiorców i uczciwej konkurencji między nimi. A w efekcie – że to właśnie pamiętanie o paragonie na zakupach, w restauracji, u fryzjera czy mechanika przynosi korzyści nie tylko konsumentom, ale poprawia funkcjonowanie kraju.
Efekty loterii
Narodowa Loteria Paragonowa od samego początku cieszyła się ogromnym zaufaniem i zainteresowaniem Polaków. Przez 18 miesięcy zostało zarejestrowanych ponad 137 milionów paragonów, w tym blisko 3,5 miliona z branż dodatkowo premiowanych.
Loteria miała na celu między innymi zbudowanie wśród konsumentów nawyku brania i wydawania paragonów. Te postawy Polaków były badane w corocznych badaniach opinii, przeprowadzanych na rzecz Ministerstwa Finansów. W 2014 roku jedynie 7% respondentów przyznawało, że zawsze prosi o paragon przy zakupie towaru w sytuacji gdy go nie otrzymywało, podczas gdy już dwa lata później, w 2016 r. odsetek ten wzrósł do 34% (niemal 5 razy) – zatem przed rozpoczęciem loterii był to zaledwie co 14 respondent, zaś już w 2016 roku, po ponad roku od uruchomienia kampanii, taką postawę miał co 3 pytany! Podobne wyniki dotyczą zakupu usług: w 2014 r. jedynie 5% konsumentów zawsze prosiła o paragon w analogicznej sytuacji; dwa lata później wartość ta zwiększyła się ponad sześciokrotnie i wyniosła 31%.
Odsetek respondentów świadomych zależności między wydawaniem i odbieraniem paragonów, a wpływami do budżetu państwa również uległ zmianie - co prawda nieznacznej, ale pozytywnej. W 2014 r. świadomych tej zależności było 35% ankietowanych, podczas gdy dwa lata później odsetek ten wyniósł 39%. Równocześnie spadł odsetek ankietowanych, którzy przyznawali, że nie widzą takiego związku: w 2014 r. było to 50% Polaków, podczas gdy dwa lata później wartość ta zmniejszyła się do 45%.
Doświadczenia innych krajów, które wcześniej zorganizowały loterię paragonową, np. Słowacji czy Portugalii, pokazują, że społeczeństwa traktowały je z większym zaufaniem niż loterie komercyjne. Ogólny wydźwięk społeczny i medialny Narodowej Loterii Paragonowej był bardzo pozytywny. Większość badanych, którzy słyszeli o NLP, ma optymistyczny pogląd na jej możliwy wpływ społeczny, szczególnie w zakresie poszerzania świadomości konsumentów. 56% Polaków twierdzi, że loteria przekona, że każdy z nas ma wpływ na uczciwy obrót gospodarczy. Z kolei 63% badanych wierzy, że loteria sprawi, iż nawyk brania i wydawania paragonów będzie czymś oczywistym i normalnym.
O popularności Narodowej Loterii Paragonowej świadczą wyniki raportu Google trends prezentującego najpopularniejsze hasła wpisywane przez Polaków w wyszukiwarce Google w 2015 r. Hasło „loteria paragonowa" zajęło 1. miejsce w kategorii „Tematy, o których się mówiło" oraz 4. miejsce wśród informacji w kategorii „Najszybciej zyskujące na popularności".
Zasady loterii
Aby wziąć udział w loterii, należało dokonać zakupu towaru lub usługi za minimum 10 zł brutto, mieć świadczący o tym paragon fiskalny i w miesiącu zakupu zgłosić się do loterii za pośrednictwem strony internetowej www.loteriaparagonowa.gov.pl (link otwiera nowe okno w innym serwisie). Do loterii przyjmowane były tylko paragony fiskalne. Można było zgłosić ich dowolną liczbę, przy czym jeden paragon można było zgłosić tylko raz w loterii, niezależnie od kwoty zakupu.
Losowania
Raz w miesiącu odbywało się losowanie samochodu Opel Astra, a raz na kwartał – Opla Insignii. Ponadto w loterii można było wygrać laptopy Lenovo Thinkpad i iPad-y Air 2. Losowania najcenniejszych nagród można było śledzić na żywo w TVP 3. Nagrania z losowań były też udostępniane na kanale YT Narodowej Loterii Paragonowej (link otwiera nowe okno w innym serwisie). Wyniki losowań publikowane były na stronie www.loteriaparagonowa.gov.pl/wyniki (link otwiera nowe okno w innym serwisie) w dniu losowań. Wszystkie nagrody w Narodowej Loterii Paragonowej były zwolnione z podatku!
Premiowane branże
W loterii wprowadzono dodatkowo co kwartał inną branżę, tzw. branżę premiowaną. Celem ich wprowadzenia było uświadomienie klientom, że w tych branżach wprowadzono obowiązek posiadania kasy fiskalnej (ostatnio wprowadzono ten obowiązek w branżach 1, 2, 3 i 4 – tabela poniżej). Istotnym było nie tylko zbudowanie nawyku brania paragonów fiskalnych ale również uświadomienie klientom, że wydawanie paragonów w tych właśnie branżach nie było do tej pory powszechne i oczywiste. W przypadku stacji paliw żądanie lub zabieranie ze sobą paragonu uniemożliwiało oszustwa podatkowe polegające np. na wystawianiu tzw. pustych faktur, to jest faktur niedokumentujących rzeczywistych zdarzeń gospodarczych.
Branże specjalne:
- Fryzjerstwo i pozostałe zabiegi kosmetyczne (X-XII 2015),
- Prywatna praktyka lekarska i dentystyczna (I-III 2016),
- Konserwacja i naprawa samochodów osobowych, sprzedaż detaliczna części i akcesoriów do pojazdów samochodowych (IV-VI 2016),
- Restauracje i inne placówki gastronomiczne oraz przygotowanie i podawanie napojów (VII- IX 2016),
- Działalność taksówek osobowych (X-XII 2016),
- Sprzedaż detaliczna paliw do pojazdów silnikowych na stacjach paliw (I-III 2017).
Paragon – wspólna korzyść
Czy przedsiębiorcy, którzy uczciwie prowadzą działalność i płacą podatki, mają powody do zmartwień? Niestety, okazuje się że tak. Jest im trudniej konkurować na rynku z tymi, którzy nie płacą podatków lub płacą ich część. Większość przedsiębiorców, którzy sprzedają towary i świadczą usługi, ma obowiązek stosowania kas fiskalnych. Niestety część z nich uchyla się od tego obowiązku. Są również i tacy, którzy mimo tego, że posiadają kasę fiskalną, nie rejestrują obrotów za każdym razem. W ten sposób ukrywają swoje obroty, a co za tym idzie konsument nie otrzymuje paragonu. Dzięki temu mogą sobie pozwolić na niższe ceny za te same towary lub usługi. Przez to są zaniżane wpływy do budżetu państwa z tytułu podatku od towarów i usług (VAT). A podatek VAT stanowi prawie połowę wszystkich dochodów budżetu państwa!
Z drugiej strony, klientom bez paragonu trudniej dochodzić swoich praw w przypadku np. wad towaru. Dlatego tak ważne jest zarówno branie jak i wydawanie paragonów fiskalnych. Kampania w nowatorski w Polsce sposób i dzięki cennym nagrodom miała zwiększyć liczbę paragonów wydawanych i odbieranych przez podatników. W ten sposób nagradzani byli Ci, którzy zachowują się odpowiedzialnie biorąc paragony lub proszą o nie w sytuacji, gdy sprzedawca sam ich nie wręcza.
Pamiętajmy o tym, że osoby, które nie płacą podatków, oszukują w pierwszej kolejności swoich klientów. Z jednej strony pieniądze, które powinny później zostać wydane na nasze bezpieczeństwo, zdrowie czy edukację naszych dzieci, są przez nich przywłaszczane. Z drugiej – poszkodowani są drobni, uczciwi przedsiębiorcy. Każdego dnia muszą konkurować z oszustami, którzy wypychają ich z rynku grając nieuczciwie.
