Generalny Inspektor Informacji Finansowej, zwany dalej Generalnym Inspektorem, przedstawia stanowisko dotyczące realizacji obowiązku, o którym mowa w art. 8b ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2014 r., poz. 455), zwanej dalej ustawą.
Wskazany powyżej obowiązek polega na podejmowaniu czynności, z zachowaniem należytej staranności, w celu identyfikacji beneficjenta rzeczywistego i stosowaniu uzależnionych od oceny ryzyka odpowiednich środków weryfikacji jego tożsamości w celu uzyskania przez instytucję obowiązaną danych dotyczących tożsamości beneficjenta rzeczywistego, w tym ustaleniu struktury własności i zależności klienta. Identyfikacja - zgodnie z art. 9 ust. 3 ustawy - obejmuje ustalenie i zapisanie imienia, nazwiska i adresu oraz dodatkowo innych danych identyfikacyjnych, o których mowa w art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy, w zakresie, w jakim instytucja obowiązana może je ustalić.
Z powyższego wynika, że celem podejmowanych z należytą starannością czynności jest ustalenie i zapisanie danych identyfikacyjnych osoby fizycznej, która spełnia przesłanki określone w art. 2 pkt 1a) ustawy.
Sformułowanie zawarte w przepisie art. 8b ust. 3 pkt 2 ustawy z zachowaniem należytej staranności w celu identyfikacji oznacza, że instytucja obowiązana musi podjąć wszelkie – pozostające w zakresie jej możliwości i zgodne z prawem – czynności w celu identyfikacji beneficjenta rzeczywistego i weryfikacji jego tożsamości. W odniesieniu do realizacji przedmiotowego obowiązku należyta staranność powinna być rozpatrywana przede wszystkim w kontekście źródeł, z których instytucja obowiązana korzysta, aby zrealizować cel, jakim jest ustalenie i zapisanie danych identyfikacyjnych osoby fizycznej będącej beneficjentem rzeczywistym.
W przypadku identyfikacji beneficjenta rzeczywistego takimi czynnościami może być pozyskanie informacji: bezpośrednio od klienta - np. w postaci oświadczenia i/lub z innych źródeł np. z publicznie dostępnych rejestrów. Działania polegające na ustalaniu struktury własności klienta, które zatrzymują się na osobie prawnej, nie są działaniami podejmowanymi z zachowaniem należytej staranności, instytucja obowiązana powinna podjąć dalsze działania. W przypadku, gdy podjęte zostały odpowiednie kroki, a mimo to niemożliwe jest ustalenie struktury własności klienta lub podjęte czynności doprowadzą do ustalenia, że nie istnieją osoby spełniające przesłanki z art. 2 pkt 1a) lit. b) ustawy (np. udziały w kliencie będącym spółką z ograniczoną odpowiedzialnością posiada 5 osób fizycznych – każdy po 20 %), instytucja obowiązana - w celu identyfikacji beneficjenta rzeczywistego - może ustalić i zapisać dane identyfikacyjne osób fizycznych, które sprawują kontrolę nad klientem, np. osób fizycznych wchodzących w skład Zarządu i/lub Rady Nadzorczej klienta. Generalny Inspektor podkreśla, że przepis art. 8b ust. 3 pkt 2 ustawy należy czytać łącznie z art. 2 pkt 1a) ustawy, który w literze a) stanowi, że poprzez beneficjenta rzeczywistego należy rozumieć osobę fizyczną lub osoby fizyczne, które są właścicielami osoby prawnej lub sprawują kontrolę nad klientem (…).
W związku z tym, w momencie, w którym instytucja obowiązana nie jest w stanie ustalić właścicieli osoby prawnej - osoby/osób fizycznych - przy użyciu wszelkich dostępnych środków, tj. dokumentów i informacji dot. klienta, w tym oświadczeń złożonych przez klienta ( możliwość taką należy wskazać w wewnętrznej procedurze ) itp. lub gdy podjęte czynności wykażą, że nie istnieją osoby fizyczne spełniające przesłanki z art. 2 pkt 1a) lit. b) ustawy, powinna przejść do ustalenia i zapisania danych identyfikacyjnych osoby/osób fizycznych, które sprawują kontrolę nad klientem, np. osób fizycznych wchodzących w skład Zarządu i/lub Rady Nadzorczej klienta.
Reasumując celem podejmowanych przez instytucję obowiązaną na podstawie art. 8b ust. 3 pkt 2 ustawy czynności jest identyfikacja osoby fizycznej. Definicja beneficjenta rzeczywistego w lit. a) wskazuje osobę fizyczną lub osoby fizyczne, które są właścicielami osoby prawnej lub sprawują kontrolę nad klientem albo mają wpływ na osobę fizyczną, w imieniu której przeprowadzana jest transakcja lub prowadzona jest działalność.
Jednocześnie Generalny Inspektor zauważa, że instytucja obowiązana – przy uwzględnieniu oceny ryzyka prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu - może odstąpić od stosowania m.in. obowiązku określonego w art. 8b ust. 3 pkt 2 ustawy w ściśle określonych przypadkach, wymienionych w art. 9d ust. 1 i 2 ustawy. Skorzystanie z przedmiotowego uprawnienia możliwe jest tylko po spełnieniu warunków przewidzianych w art. 9d ustawy.
