W postępowaniu prowadzonym przez finansowy organ postępowania przygotowawczego, zanim wniesiono akt oskarżenia, sprawca przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego może zgłosić wniosek o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności. Przed pierwszym przesłuchaniem finansowy organ postępowania przygotowawczego jest obowiązany pouczyć sprawcę o prawie złożenia takiego wniosku.
Przedmiotowy wniosek może być złożony na piśmie albo ustnie do protokołu.
Cechą charakterystyczną w/w instytucji jest występowanie elementu negocjacji procesowych. Finansowe organy postępowania przygotowawczego mogą bowiem uzgadniać ze sprawcą czynu wysokość kwoty, którą sprawca powinien uiścić tytułem kary grzywny.
Składając powyższy wniosek należy jednak łącznie uiścić:
1) należność publicznoprawną, jeżeli w związku z przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie tej należności, chyba że do chwili zgłoszenia wniosku ta wymagalna należność została w całości uiszczona,
2) tytułem kary grzywny kwotę odpowiadającą co najmniej jednej trzeciej minimalnego wynagrodzenia, a za wykroczenie skarbowe - kwotę odpowiadającą co najmniej jednej dziesiątej tego wynagrodzenia,
3) co najmniej zryczałtowaną równowartość kosztów postępowania.
Ponadto jeżeli za czyn zabroniony, o który toczy się postępowanie, przewidziane jest obowiązkowe orzeczenie przepadku przedmiotów, sprawca składając wniosek o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności jest obowiązany wyrazić zgodę na ich przepadek, a w razie niemożności złożenia tych przedmiotów - uiścić ich równowartość pieniężną.
Jednocześnie złożenie wniosku o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, finansowy organ postępowania przygotowawczego może uzależnić:
1) od uiszczenia tytułem kary grzywny dodatkowej kwoty, nieprzekraczającej jednak łącznie z kwotą już wpłaconą wysokości połowy sumy odpowiadającej górnej granicy ustawowego zagrożenia za dany czyn zabroniony,
2) od wyrażenia zgody na przepadek przedmiotów nieobjętych wnioskiem sprawcy, a w razie niemożności ich złożenia - od uiszczenia równowartości pieniężnej tych przedmiotów, chyba że przepadek dotyczy przedmiotów, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione,
3) od uiszczenia pozostałych kosztów postępowania.
Należy dodatkowo zauważyć, iż w przypadku gdy sprawca chciałby cofnąć wniosek o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności może to uczynić ale dopiero po upływie 1 miesiąca od jego złożenia, natomiast nie jest możliwe cofnięcie przez sprawcę przedmiotowego wniosku już po wniesieniu go do sądu przez finansowy organ postępowania przygotowawczego. Ponowne złożenie przez sprawcę wniosku jest niedopuszczalne. Jednocześnie w razie cofnięcia wniosku uiszczone przez sprawcę kwoty zatrzymuje się do zakończenia postępowania jako zabezpieczenie grożących mu kar, środków karnych lub innych środków oraz kosztów postępowania.
W razie wystąpienia przez sprawcę o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, finansowy organ postępowania przygotowawczego może zamiast aktu oskarżenia wnieść niezwłocznie do sądu wniosek o udzielenie takiego zezwolenia. O wniesieniu do sądu w/w wniosku, finansowy organ postępowania przygotowawczego zobowiązany jest zawiadomić niezwłocznie sprawcę, a na postanowienie odmawiające wniesienia wniosku o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialnościprzysługuje zażalenie do organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego, o czym finansowy organ postępowania przygotowawczego powinien pouczyć sprawcę.
W kwestii udzielenia zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności sąd orzeka niezwłocznie.
Prawomocny wyrok o zezwoleniu na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności powoduje takie same skutki prawne jak prawomocne orzeczenie kończące postępowanie w sprawie inie podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Karnego. Ponadto uiszczenie określonej kwoty tytułem kary grzywny za przestępstwo skarbowe w drodze dobrowolnego poddania się odpowiedzialności nie stanowi przesłanki recydywy skarbowej określonej w art. 37 § 1 pkt 4 kks.
