1 marca wchodzi w życie ustawa powołująca Krajową Administrację Skarbową, która połączy dotychczasową administrację skarbową, kontrolę skarbową i Służbę Celną w jeden urząd. Ilu zatrudnionych osób dotyczyć będzie ta zmiana? W jaki sposób reforma będzie przeprowadzana?
Powierzanie zadań osobom zatrudnionym aktualnie w urzędach kontroli skarbowej, w administracji podatkowej oraz Służbie Celnej będzie następowało w oparciu o potrzeby jednostek KAS oraz przebieg dotychczasowej pracy tych osób lub służby, posiadane kwalifikacje a także dotychczasowe miejsce zamieszkania. Reforma dotyczy blisko 65 tys. osób zatrudnionych w konsolidowanych urzędach. Pracownikom oraz funkcjonariuszom w terminie do 31 maja 2017 roku będą składane pisemne propozycje pracy lub służby, określające nowe warunki zatrudnienia, uwzględniające posiadane kwalifikacje i przebieg dotychczasowej pracy lub służby oraz dotychczasowe miejsce zamieszkania.
Kto będzie decydował o zatrudnieniu pracowników (funkcjonariuszy)?
Decyzję o tym, kto otrzyma propozycję pracy/służby jednostkach terenowych KAS będą podejmowali dyrektorzy izb administracji skarbowej. Podstawowym zadaniem dyrektorów izb administracji skarbowej jest zapewnienie ciągłości wykonywania zadań. Pracownik albo funkcjonariusz, któremu przedstawiona zostanie propozycja zatrudnienia/pełnienia służby, składa w terminie 14 dni od dnia jej otrzymania oświadczenie o przyjęciu albo odmowie przyjęcia propozycji. Niezłożenie oświadczenia w tym terminie jest równoznaczne z odmową przyjęcia propozycji zatrudnienia albo pełnienia służby.
Jaka grupa pracowników na pewno nie otrzyma propozycji zawarcia umowy?
Ministerstwo Finansów jest zainteresowane najefektywniejszym wykorzystaniem istniejących kadr. Oznacza to oparcie działalności powstającej służby na wiedzy, zaangażowaniu i doświadczeniu osób obecnie już pracujących w strukturach podległych ministrowi finansów. Dotychczasowi pracownicy oraz funkcjonariusze znajdą zatrudnienie w nowej strukturze KAS, z wyjątkiem tych osób, które przejdą na przysługujące im emerytury. Propozycji nie otrzymają także osoby, które nie będą spełniać wymogu określonego w art. 144 ustawy o KAS, tj. osoby, które były zatrudnione albo pełniły służbę w organach bezpieczeństwa państwa w czasach PRL lub współpracowały z tymi organami.
Na czym będą polegały zmiany w służbie celnej? W jaki sposób zmienią się kompetencje celników? Rzecznik praw obywatelskich chce nawet zaskarżyć przepisy ich dotyczące do Trybunału Konstytucyjnego. Czy celnicy rzeczywiście mają powody do obaw o utratę zatrudnienia?
Zgodnie z ustawą w KAS wyodrębnia się Służbę CelnoSkarbową, będącą jednolitą i umundurowaną formacją, którą tworzą funkcjonariusze. Jednocześnie ustawa wskazuje katalog zadań, które mogą wykonywać wyłącznie funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej. I tylko w tym zakresie status funkcjonariusza jest niezbędny. Szacuje się, że w związku z utworzeniem Krajowej Administracji Skarbowej spośród osób obecnie pracujących lub pełniących służbę w strukturach konsolidowanych urzędów ok. 9500 osób uzyska status funkcjonariusza Służby Celno-Skarbowej. Zadania obecnie realizowane przez Służbę Celną będą nadal realizowane w nowej strukturze. Uprawnienia i przywileje funkcjonariuszy celnych, związane ze specyfiką służby mundurowej, zostały przeniesione na funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej.
Czy zmieni się zakres kompetencji pracowników pozostałych służb? Czy dostaną jakieś dodatkowe uprawnienia, a jeśli tak jakie?
Ustawodawca przyznaje poszczególnym organom KAS określone w ustawie uprawnienia min. o charakterze kontrolnym oraz operacyjno-rozpoznawczym mające przede wszystkim na celu zwalczanie szarej strefy gospodarczej oraz skuteczne ściganie najpoważniejszych przestępstw o charakterze finansowym. Zakres kontroli celno-skarbowej został oparty na aktualnie obowiązujących regulacjach zawartych w ustawie z 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej oraz w ustawie z 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej. Jednym z głównych celów kontroli będzie sprawdzenie stopnia przestrzegania przepisów prawa podatkowego poprzez analizę rzetelności deklarowanych przez kontrolowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania i wpłacania przez nich podatków stanowiących dochód budżetu państwa. Przewidywane jest powstanie nowej kategorii stanowisk, radców skarbowych, czyli pracowników wyspecjalizowanych do prowadzenia postępowań podatkowych i wydawania decyzji.
Czy zmieni się również sposób wynagradzania zatrudnionych w KAS?
W Krajowej Administracji Skarbowej są różne grupy pracownicze. Kwestie dotyczące wynagrodzenia tych grup regulowane są właściwymi dla tych grup, odrębnymi przepisami. Celem reformy jest prowadzenie takiej polityki finansowej aby dążyć do poprawy wynagrodzenia pracowników oraz funkcjonariuszy. Przewiduje się, że zgodnie z art. 148 ustawy o KAS pracownikom oraz funkcjonariuszom, którzy będą wykonywać kontrolę podatkową, kontrolę celno-skarbową, audyt oraz czynności operacyjnorozpoznawcze przysługiwać będzie dodatek kontrolerski w wysokości do 50 proc. wynagrodzenia zasadniczego albo uposażenia zasadniczego, natomiast pracownikom oraz funkcjonariuszom zatrudnionym na stanowisku radcy skarbowego będzie przysługiwał dodatek orzeczniczy w wysokości do 50 proc. Pozostałe dodatki, jakie mogą otrzymywać pracownicy reguluje ustawa o służbie cywilnej, a w przypadku funkcjonariuszy będzie to rozporządzenie w sprawie warunków otrzymywania dodatków do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowejoraz wysokości tych dodatków.
Ile czasu ma zająć reforma administracji podatkowo-skarbowocelnej? Czy konsekwencją tych zmian może być rzeczywiście paraliż decyzyjny?
Wdrażanie Krajowej Administracji Skarbowej rozpoczęto z dniem ogłoszenia ustawy to jest z dniem 2 grudnia 2016 roku. Reforma będzie przeprowadzana sukcesywnie, co eliminuje ryzyko dezorganizacji służb. Zakłada się np. etapowe łączenie systemów informatycznych zgodnie z uwzględnieniem możliwości technicznych tak, aby było to jak najmniej odczuwalne dla podatników. Podstawowym zadaniem jest zapewnienie ciągłości realizacji zadań związanych z budowaniem Krajowej Administracji Skarbowej w poszczególnych województwach.
W jaki sposób reforma wpłynie na obsługę podatników? Czy nadal w tych samych urzędach będą oni załatwiali swoje sprawy? Co podatnicy mogą stracić, a co zyskać na tej zmianie?
Opracowane przez resort finansów założenia przewidują następujące zmiany w stosunku do obecnej sieci konsolidowanych jednostek: – utworzenie siatki 16 izb administracji skarbowej odpowiadającej liczbie województw, które powstaną w drodze połączenia procesów obsługowych realizowanych obecnie w izbach skarbowych, izbach celnych i w urzędach kontroli skarbowej, – konsolidacji w ramach 16 urzędów celno-skarbowych zadań kontrolnych wykonywanych obecnie przez urzędy kontroli skarbowej i urzędy celne. Bez zmian pozostanie natomiast aktualna sieć 400 urzędów skarbowych, w tym 20 wyspecjalizowanych urzędów skarbowych do obsługi kluczowych podatników. W odniesieniu do urzędów celno-skarbowych przyjęto natomiast generalną zasadę, zgodnie z którą siedziby tych jednostek będą zlokalizowane w miastach będących aktualnie siedzibami izb celnych. Na bazie urzędów celnych zostaną zorganizowane delegatury urzędów celno-skarbowych, które będą funkcjonowały w dotychczasowych lokalizacjach urzędów celnych. Dotychczasowe oddziały celne będą kontynuowały swoją działalność pod tą samą nazwą i w tych samych co dotychczas lokalizacjach. Siatka jednostek organizacyjnych KAS obejmować będzie: 16 izb administracji skarbowej, 400 urzędów skarbowych, 16 urzędów celnoskarbowych wraz z 45 delegaturami oraz 143 oddziały celne. Bez zmian pozostaną: numery rachunków bankowych, zasady rozliczania podatków PIT, CIT, od spadków i darowizn i od czynności cywilno-prawnych, obsługa w wyspecjalizowanych urzędach skarbowych, numery telefonów infolinii podatkowej i celnej. Ponadto skonsolidowanie działań zapewni, że samych kontroli będzie mniej, a KAS skupi się na kontrolach skutecznych, przeprowadzanych tam, gdzie występują nieprawidłowości. Skoncentrowanie działań dotyczących zwalczania oszustw i przestępczości podatkowej w jednym urzędzie (celnoskarbowym) pozwoli na sprawne przygotowywanie i przeprowadzanie późniejszych kontroli. Skorzysta na tym nie tylko budżet, ale także uczciwi przedsiębiorcy. Naszym celem jest również usprawnienie obsługi i wsparcia podatników w prawidłowym wykonywaniu obowiązków podatkowych i celnych.
Rozmawiała Teresa Siudem