Ubiegły rok przyniósł niespotykane od bodajże 1999 roku zjawisko w finansach publicznych. Spadek długu publicznego. Czemu to zawdzięczamy?
Rzeczywiście. Sektor instytucji rządowych i samorządowych odnotował w 2017 roku spadek długu o 3,4 mld zł. To osiągnięcie pokazujące ważny trend w zarz ądzaniu budżetem.Korzystając z dobrej koniunktury gospodarczej i z sukcesów w uszczelnianiu systemu podatkowego stabilizujemy i stopniowo równoważymy finanse publiczne.
Niższy dług to głównie efekt poprawy ściągalności podatków?
Poziom długu publicznego powinien być rozpatrywany w perspektywie długoterminowej. Konsekwentna redukcja corocznego zadłużenia, czyli zmniejszenie deficytu poniżej limitu zapisanego w ustawie budżetowej, przekłada się na poziom łącznego długu. Zawdzięczamy to w ogromnej mierze uszczelnieniu systemu podatkowego. Ograniczenie zadłużenia to oczywiście także wynik korzystnego kursu walutowego, ale należy pamiętać, że kurs walutowy pokazuje siłę i kondycje gospodarki.
Z tego co pokazują dane, zadłużenie spadło zarówno w sektorach państwowym jak i samorządowym.
Tak, spadł państwowy dług publiczny i sektora samorządowego. Chcę jeszcze raz podkreślić, że naszym celem jest konsekwentne zmierzanie ku równoważeniu finansów publicznych i ograniczeniu długu i deficytu budżetowego. Proszę zwrócić uwagę na ubiegłoroczny deficyt budżetu. Według założeń maksymalny poziom tego deficytu nie mógł przekroczyć 59,5 mld zł. Ostatecznie wyniósł on około 24 mld. Gdybyśmy uwzględnili dwie nowele, jedna ustawy budżetowej, druga okołobudżetowej, gdzie mieliśmy blisko 12 mld zł redystrybucji oszczędności, to wynik byłby jeszcze bardziej korzystny.
Nie ma się raczej co łudzić, w tym roku tendencja spadku długu i deficytu jest nie do utrzymania?
Apeluję, aby zjawisko zadłużenia rozpatrywać w szerszym ujęciu czasowym, nie wybierać tylko poszczególnych miesięcy czy kwartałów. To nie daje żadnej wartości informacyjnej. Musimy patrzeć długoterminowo. W procesie uszczelniania systemu podatkowego początkowe efekty są największe, natomiast późniejsze krańcowe przyrosty są niższe. Baza jest wysoka i trudno uzyskać tak spektakularny wynik. Jeżeli patrzymy na sam VAT, to faktycznie w zeszłym roku średnioroczna dynamika wyniosła 24 proc. W tym roku tak wysokiej dynamiki już nie będzie. Dlatego zakładamy systematyczne przyrosty, ale już znacznie niższe. W pierwszym kwartale 2018 r. uzyskaliśmy wzrost dochodów z VAT o ok. 1,5 proc. Dobrze rosną także pozostałe wpływy podatkowe z CIT i PIT.. Trzeba pamiętać, że system podatkowy to nie tylko VAT. Oczywiście najwięcej komentarzy skupia się na nim, ponieważ to w tym podatku odnotowaliśmy najbardziej spektakularne przyrosty w wysokości 30 mld zł w 2017 roku.
Będą kolejne inicjatywy uszczelniające system?
Już wkrótce zacznie obowiązywać dobrowolny mechanizm podzielonej płatności w VAT, który wchodzi w życie od 1 lipca. Wdrażamy też szereg bardziej szczegółowych, punktowych rozwiązań. Przykładowo uzupełniamy mechanizmy kontroli obrotu i dystrybucji paliw o pomiar jego poziomu w zbiornikach na stacjach. Prowadzimy też działania uszczelniające dotyczące tzw. mikroprzesyłek sprzętu elektronicznego. Oprócz nowych regulacji i mechanizmów ważne jest również podnoszenie skuteczności ich egzekwowania. Z uwagi na mnogość przepisów, podatnicy nie zawsze się do nich stosują, podczas gdy według naszych szacunków sama poprawa przestrzegania i egzekwowanie przepisów zmniejszyły lukę w VAT ok. 10 mld zł.
Oprócz uszczelniania przewidywane są działania systemowe?
Pracujemy nad nową ordynacją podatkową, która prawdopodobnie do końca roku zostanie skierowana do parlamentu. Porządkujemy matrycę stawek podatkowych. Tym działaniom przyświeca zasada 3P - prostota, przejrzystość, przyjazność. W tej chwili klasyfikacja usług i towarów jest tak obszerna, że prowadzi często do absurdów. Chcemy ograniczyć mnogość kategorii. Nie bez znaczenia będzie również ujednolicenie stawek VAT w poszczególnych kategoriach towarów. Chcemy uniknąć sytuacji, w której na przykład w zależności od daty przydatności towaru stosowane są różne stawki podatku. Do końca roku chcemy przedstawić propozycje tych rozwiązań. System ma być też mniej represyjny i bardziej wydajny dzięki takim wdrożeniom jak niedawne rozszerzenie obowiązku składania Jednolitych Plików Kontrolnych na wszystkich przedsiębiorców. Przy okazji bardzo im dziękuje, bowiem aż 95 proc. z nich sprawnie zrealizowało ten nowy obowiązek. Dzięki temu możemy podjąć prace nad likwidacją deklaracji VAT. Podejmujemy wiele projektów, które z jednej strony uszczelniają, ale z drugiej strony upraszczają system podatkowy.
To pierwsza od wielu lat wizyta ministra finansów na Pomorzu. Jaki jest powód?
Głównym powodem była robocza narada z kierownictwem pomorskiej Krajowej Administracji Skarbowej, podczas której poruszono m.in. kwestię współpracy z portami morskimi. Podkreślić należy, że przeładunki w portach Trójmiasta w pierwszym kwartale 2018 r. były o 35 proc. większe niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. 40 proc. wpływów z cła generowane jest właśnie w tym województwie. To wskazuje na ogromny potencjał i konieczność dalszej pracy nad poprawą konkurencyjności naszych portów. Będziemy podejmować wszelkie działania aby to osiągnąć. Na naszą korzyść działają m.in. warunki naturalne pozwalające przyjmować statki oceaniczne i rozwijać porty ...
...a warunki administracyjne?
Aby budować konkurencyjność, musimy zaoferować przedsiębiorcom jak najlepszą obsługę, której elementem są czynności administracyjne. Skrócenie czasu odprawy to czynnik, który może nas wyróżnić. Ustawowy czas odprawy to 24 godziny. My zmniejszamy ten czas niekiedy nawet do 6 godzin. Umożliwia to m.in fakt rozpoczęcia odpraw już na morzu. To istotna przewaga, podobnie jak integracja działań służb sanitarnych i celnych. Mamy sukcesy, ale na nich nie spoczywamy. Inwestujemy w sprzęt do kontroli ładunków, uruchamiamy nowe skanery kontenerów, są plany budowy bazy online zbierającej wyniki prześwietlania ładunków z wszystkich granic i zwiększającej możliwości analityczne. Jesteśmy tu prekursorem na skalę międzynarodową. Pracujemy nad nową ordynacją podatkową, która prawdopodobnie do końca roku zostanie skierowana do parlamentu.
Rozmawiał: Jacek Klein