Przystąpienie kraju do unii walutowej niesie istotne konsekwencje dla jego polityki fiskalnej. Z jednej strony, w obliczu braku autonomicznej polityki pieniężnej, zwiększa się znaczenie polityki fiskalnej jako mechanizmu stabilizowania szoków asymetrycznych. Z drugiej strony, zagrożenia dla stabilności finansów publicznych w poszczególnych krajach członkowskich, mogą mieć konsekwencje dla wspólnej polityki pieniężnej. Ten drugi czynnik stanowił główny argument za przyjęciem w europejskiej Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW) ograniczeń nałożonych na politykę fiskalną zapisami Paktu Stabilności i Wzrostu (PSW).
Celem opracowania jest analiza znaczenia tych uwarunkowań dla polskiej polityki fiskalnej w perspektywie przyszłego przystąpienia Polski do strefy euro. Głównym wyzwaniem dla polityki fiskalnej w kontekście uczestnictwa w strefie euro jest zapewnienie możliwości działania jej funkcji stabilizacyjnej w obliczu szoków asymetrycznych, przy jednoczesnym zapewnieniu jej zgodności z europejskimi regułami fiskalnymi. W związku z tym, zbadano jak obecni członkowie strefy euro spełniają te wymagania, czy spełniała je w przeszłości polityka fiskalna w Polsce oraz jakie dodatkowe rozwiązania instytucjonalne mogą ograniczać występowanie niepożądanych tendencji w finansach publicznych.
Wyniki badania polityki fiskalnej w krajach obecnie należących do UGW wskazują, że dla zapewnienia stabilizującego działania polityki fiskalnej, a zatem uniknięcia jej procykliczności, konieczne jest utrzymywanie deficytu strukturalnego na odpowiednio niskim poziomie, tak aby nawet sytuacji spowolnienia gospodarczego, deficyt nominalny nie przekroczył wartości referencyjnej 3% PKB. Deficyt strukturalny w Polsce pozostaje z tego punktu widzenia nadmierny, pomimo znaczącego postępu w ograniczaniu nierównowagi finansów publicznych, jaki miał miejsce w ostatnich latach. Co więcej, w przeszłości polityka fiskalna w Polsce bywała procykliczna, do czego mogła dodatkowo przyczyniać się obowiązująca reguła długu publicznego. W celu uniknięcia procykliczności polityki fiskalnej warto rozważyć przyjęcie reguły wydatkowej. Jak pokazuje badanie przeprowadzone na próbie 24 krajów OECD, rozwiązanie takie skutecznie zapobiega procyklicznemu zachowaniu wydatków, które występuje w krajach nie stosujących takiej reguły.