Fundusze inwestycyjne

Zasady tworzenia i działania funduszy inwestycyjnych mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej określa ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.
Fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach określonych w ustawie również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe. Jako organ zarządzający funduszem inwestycyjnym działa towarzystwo funduszy inwestycyjnych.

Fundusz inwestycyjny może zostać utworzony jako: fundusz inwestycyjny otwarty, specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty lub fundusz inwestycyjny zamknięty. Funduszami inwestycyjnymi działającymi w Polsce i spełniającymi wymagania dyrektywy UCITS (funduszami zharmonizowanymi z prawem wspólnotowym) są wyłącznie fundusze inwestycyjne otwarte. Pozostałe fundusze inwestycyjne, tj. fundusze inwestycyjne zamknięte i specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte, pomimo faktu, iż zasady ich działania reguluje ustawa o funduszach inwestycyjnych, nie spełniają wymogów dyrektywy UCITS. Zgodnie z art. 3 ust 4 ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi fundusze te uznawane są za alternatywne fundusze inwestycyjne (AFI).

Bezpieczeństwo funkcjonowania funduszy inwestycyjnych, w tym ochrona praw uczestników funduszy inwestycyjnych opiera się na kilku określonych ustawowo filarach, a mianowicie: (i) nadzorze Komisji, (ii) wydzieleniu aktywów funduszu inwestycyjnego od aktywów spółki zarządzającej (towarzystwa funduszy inwestycyjnych) oraz poddanie towarzystwa szczególnym wymogom kapitałowym, (iii) wprowadzeniu limitów inwestycyjnych dla poszczególnych rodzajów funduszy inwestycyjnych, (iv) nałożeniu na fundusze inwestycyjne obowiązków przekazywania uczestnikom funduszy oraz potencjalnym inwestorom określonych informacji o działalności i sytuacji finansowej funduszu.

Organizacją zrzeszającą, na zasadzie dobrowolności, towarzystwa funduszy inwestycyjnych w Polsce jest Izba Zarządzających Funduszami i Aktywami (link otwiera nowe okno w innym serwisie). Głównymi celami działania Izby są reprezentowanie środowiska towarzystw funduszy inwestycyjnych, wspieranie rozwoju towarzystw funduszy inwestycyjnych w Polsce, upowszechnianie wiedzy o funduszach inwestycyjnych, rozwijanie i doskonalenie zasad etyki zawodowej specjalistów związanych z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi.

W końcu czerwca 2018 r.  funkcjonowało 901 funduszy inwestycyjnych (45 funduszy inwestycyjnych otwartych, 54 specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych, 802 funduszy inwestycyjnych zamkniętych) zarządzanych przez 63 towarzystwa funduszy inwestycyjnych. Wartość aktywów netto funduszy inwestycyjnych według stanu na koniec roku 2018 wynosiła ok. 256,8 mld zł.