Komunikat w sprawie wyroku ETS, dotyczącego obowiązku informowania przez adwokatów o okolicznościach wskazujących na pranie pieniędzy

Uprzejmie informujemy, że zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 26 czerwca 2007 r. w sprawie C-305/05, nałożenie obowiązku informowania i współpracy z władzami odpowiedzialnymi za zwalczanie prania pieniędzy na adwokatów biorących udział w określonych transakcjach finansowych niemających związku z postępowaniem sądowym nie narusza prawa do rzetelnego procesu sądowego. Obowiązek taki uzasadniony jest potrzebą skutecznego zwalczania prania pieniędzy.

Dyrektywa w sprawie przeciwdziałania korzystaniu z systemu finansowego w celu prania pieniędzy stanowi jeden z podstawowych międzynarodowych instrumentów walki z praniem pieniędzy (Dyrektywa Rady 91/308/EWG z 10.6.1991 r., Dz. Urz. L 166, s. 77). W 2001 r. została ona uaktualniona zgodnie z wnioskami Komisji i sugestiami Parlamentu Europejskiego oraz państw członkowskich (Dyrektywa 2001/97/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 4.12.2001 r., Dz. Urz. L 344, s. 76). Od tego czasu notariusze i przedstawiciele wolnych zawodów prawniczych, określonych przez państwa członkowskie, objęci zostali przepisami dyrektywy w sytuacjach, gdy uczestniczą oni w transakcjach o charakterze finansowym lub transakcjach dotyczących nieruchomości lub też działają w imieniu i na rzecz spółek w jakiejkolwiek transakcji finansowej lub dotyczącej nieruchomości.

W skargach wniesionych w dniu 22.7.2004 r. przez kilka izb adwokackich zażądano od Cour d'arbitrage (belgijski trybunał konstytucyjny) stwierdzenia nieważności niektórych postanowień belgijskiej ustawy dokonującej transpozycji wyżej wymienionej dyrektywy.

Skarżący podnieśli w szczególności, że rozciągnięcie na adwokatów obowiązku informowania właściwych władz w razie stwierdzenia istnienia okoliczności, o których wiedzą lub podejrzewają oni, że mają związek z praniem pieniędzy i obowiązek przekazywania tym władzom informacji uzupełniających, które władze te uznają za potrzebne, stanowi nieuzasadnioną ingerencję w zasady tajemnicy zawodowej i niezależności adwokata, które ich zdaniem są elementem konstytutywnym podstawowego prawa każdego podsądnego do rzetelnego procesu sądowego oraz narusza gwarancję prawa do obrony.

W tych okolicznościach Cour d'arbitrage zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z pytaniem, czy nałożenie na adwokatów obowiązku informowania i współpracy z władzami odpowiedzialnymi za zwalczanie prania pieniędzy narusza prawo do rzetelnego procesu sądowego (jaki gwarantuje art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności – EKPCz oraz art. 6 ust. 2 UE).

Trybunał przypomniał, że obowiązki informowania i współpracy obejmują adwokatów tylko o tyle, o ile udzielają swemu klientowi pomocy w przygotowaniu lub przeprowadzeniu określonych transakcji przede wszystkim o charakterze finansowym i dotyczących nieruchomości, lub gdy działają w imieniu i na rzecz swego klienta przy jakichkolwiek transakcjach finansowych lub dotyczących nieruchomości. Co do zasady tego typu działania, z samej swej natury, mają miejsce w ramach niemających związku z postępowaniem sądowym i tym samym pozostają one poza zakresem prawa do rzetelnego procesu sądowego.

Od chwili, gdy zwrócono się do adwokata o pomoc w przeprowadzeniu obrony lub o reprezentowanie przed sądami lub w celu uzyskania porady w kwestii sposobu wszczęcia lub uniknięcia postępowania sądowego, adwokat ten zostaje wyłączony z obowiązku informowania i współpracy i bez znaczenia jest to, czy informacje zostały uzyskane lub otrzymane wcześniej, w trakcie lub po postępowaniu. Wyłączenie takie pozwala chronić prawo klienta do rzetelnego procesu sądowego.

Natomiast wymogi związane z prawem do rzetelnego procesu sądowego nie sprzeciwiają się temu, by adwokaci, w sytuacji gdy działają w dokładnie określonych ramach transakcji o charakterze finansowym i tych dotyczących nieruchomości, nie mających związku z postępowaniem sądowym, byli poddani obowiązkowi informowania i współpracy, wprowadzonemu przez dyrektywę, gdy tego rodzaju obowiązek jest uzasadniony potrzebą skutecznego przeciwdziałania praniu pieniędzy, wywierającemu znaczący wpływ na rozwój przestępczości zorganizowanej, która sama stanowi szczególne zagrożenie dla społeczeństw państw członkowskich.

W konsekwencji Trybunał uznał, że nałożenie obowiązku informowania i współpracy z władzami odpowiedzialnymi za zwalczanie prania pieniędzy na adwokatów uczestniczących w określonych transakcjach o charakterze finansowym, niemających związku z postępowaniem sądowym, nie narusza prawa do rzetelnego procesu sądowego.


Wyrok ETS z 26.6.2007 w sprawie C305-05

Źródło: curia.europa.eu